Where can you find a script of Moses Moses by Rogelio Sikat?
Buod:Moses, Moses ni Rogelio R. Sicat
Isang gabi, nag-uusap si Regina at Ana.napag-usapan nila ang
tungkol sa nangyari kay Aida. Si Aida ay nagahasa ng anak ng
Alkalde. Si Aida ngayo'y Hindi parin makapasok sa paaralan dahil
siya'y na-trauma at wala siyang maiharap na mukha sa kanayang mga
kaklase. Kaya't kumuha ng leave si Regina sa pagtuturo upang
mabantayan niya si Aida.
Tapos, biglang dumating sa bahay nila ang Alkalde kasma ang
isang Konsehal. Naproon sila upang humungi ng dispensa sa nagawa ng
anak ng Alkalde at ninanais nila na i-urong na lamang ni Regina ang
pagsampa sa kaso. Ngunit Hindi pumayag si Regina dahil akala niya'y
hustisya ang mananaig.
Ng umalis na ang Alkalde at Konsehal, nag-usap si Tony at
Regina. Gusto ni Tony na i-urong na ang pagsampa ng kaso dahil sa
kalagayan ngayon, ang hustisya ay Hindi na nananaig. Ang malakas,
makapangyarihan, at mayaman na ang hustisya, sila ang lagging
mananaig. Ang nias na laman ni Tony ay mapatay ang anak ng Alkalde.
Buhay sa buhay kumbaga. Pinaalala rin ni Tony ang nangyari sa
kaniyang ama. Nang namatay kasi ito, Hindi nila nakamit ang
hustisya. Pero, ipinagpilitan parin ni Regina na itutuloy niya ang
pagsampa ng kaso.
Matapos ang usapan, sumulpot si Ana at sinabing sinusumping
nanaman si aida, kailangna ni Aida ng tranquilizer upang siya'y
kumalma. Kaya't nagpabili ng gamut si Regina kay Tony. Nung
nakaalis na si Tony, nasi ni Regina kay Ana na malaki na ang
pinagbagi ni Tony. Biglang dumating si Ben at tinanong niya kung
nakaalis naba si Tony. Tumugon si Regina. At inamin ni Ben sa ina
na may dlaang baril si Tony dahil binabalak niyang patayin ang anak
ng Alkalde. Binilin ni Tony si Ben na huwag itong ipagsasabi ngunit
nagawang sabihin ito ni Ben.
Nagising si Aida at bumaba mula sa kwarto. Dumiretso siya sa
cabinet at naghahanap ng gamut ngunit natabig niya ang isang bote
ng gamut at ito'y nabasag. Nagising mula sa pagkaka-idlip si
Regina. Sinabi ni Aida sa ina na hinahanap niya ang gamut. Tugon
naman ni Regina ay binili na ito ni Tony. Nang matanong ni Regina
kung anong oras na, nagulat siya dahil Hindi niya namalayang pasado
alas-dos na ng umaga. Sinabi ni aida na Hindi siya makatulog,
kaya't tinimplahan siya ni Regina ng gatas.
Naikwento ni Aida ang tungkol sa panaginip niya na pinapainow
daw ng mga lagad ng anak ng Alklde ang kanyang kuya Tony ng lason,
kahit anung pilit daw niya na humngi ng tawad ay patulor parin
pinapainow ng lason si Tony, ang masaklpa sa panaginip na iyon ay
ininom ni Tony ang laosn. Takot na takot na kinwento ni Aida ang
kaniyang panaginip.
Matapos ikwento ni Aida ang kaniyang panaginip na umabot
hanggang umaga, biglang dumating si Tony na duguan. Sinabi niya na
tumawag na si Ben ng taksi dahil parating na sila. Pinatay na ni
Tony ang anak ng Alkalde, ngayo'y hinahabol na siya ng Alkalde at
ng mga pulis. Iyon lamang daw ang paraan upang makuha ang hustisya.
Ngunit sinabi ni Regina na mali ang nagawang paghihiganti ni Tony,
na si Tony ay isa ng mamamatay-Tao. Kinuha ni Regina ang baril at
sinbing wag silang umalis dahil susuko si Tony. Nang nakarating na
ang Alkalde, tinutukan niya ng baril si Tony ngunit tinabig ito ni
Regina. Pinagtulung-tulungan ng mga pulis si Tony. Nang kinukuha na
ng mga pulis iyong baril sa kamay ni Regina, sa Hindi sinasadyang
pangyayari ay nabaril ni Regina so Tony. At dinakip ng mga pulis si
Regina dahil sa kasalanan niya.
Mga Tauhan:
Regina Calderon, 48, balo, isang maestra
Tony, panganay niyang anak, estudyante
Aida, 18, anak niyang babae, estudyante
Ben, 16, bunso, estudyante
Ana, 46, matandang dalaga, kapatid ni Regina
Ang Alkalde
Ang Konsehal
Mga Pulis
Panahon: Kasalukuyan
Tagpo:
"Apartment" sa isang lungsod sa lungsod sa Rizal, sa isang
komunidad na masasabing "middle class". Maraming bagong bahay dito,
nakatayo sa mga loteng nabili sa murang presyo noong unang bahagi
ng 1950 at ngayo'y nagkakahalaga na nang malaki sa pamilihan ng
lupa. Tahimik dito, malayo sa daanan na pampasaherong sasakyan,
mapuno at mahalamang Hindi katulad ng ibang subdibisyon. Aspaltado
ang malilinis na kalsada at may ilaw na mercury ang mga poste.
Karaniwan nang ang naninirahan dito ay mga empleado ng
gobyerno.
Sa sala at sa komedor ng apartment na ari ni Mrs. Calderon
mangyayari ang dula. Isa sa apat na pinto, malaki-laki rin ang
apartment na ito, putiang pinta, yari sa mahuhusay na materyales,
at sa unang malas pa lamang ay mahihinuha nang inilalaan sa mga
makapagbabayad ng mataas. May pinto sa may sala, kanan, kaharap ng
gate, at sa kaliwa, sa may kusina. Luma na ngunit maayos pa ang mga
kasangkapan parang inilipat mula sa isang lumang bahay. Sa sala ay
may isang set ng upuan na nakatuntong sa isang alpombrang bumabagay
sa pulang sahig; sa likod nito, kabinet ng mga libro na
kinapapatungan ng isang flower vase, isang nakakwadrong retrato ng
isang nakangiting dalaga na napaliligiran ng maliit at animo'y
naglalarong mga piguring duwende at isang lampshade. May telebisyon
sa sulok, malapit sa nakukurtinahang bintanang salamin.
Sa dingding na binarnidang plywood, nakasabit ang isang pares ng
nairolyong pinturang Hapones: mga lumilipad na tagak sa ibabaw ng
maiitim at payat na tangkay at mga dahon ng kawayan. Sa gitna,
likuran, may hagdanang paakyat sa mga silid-tulugan, puti ang mga
barandilya nito at sa itaas palapag, sa ding-ding, ay nakasabit ang
isang pandekorasyong seramiko na kinatitikan, na mga letrang
Gotiko, ng mga salitang GOD BLESS OUR HOME.
Sa silid-tulugan, kaliwa ay may isang mesang paayon ang ayos at
napapaligiran ng anim na silyang may matataas na sandalan. May
kabinet sa likod ng mesa-lalagyan ng mga Plato, kubyertos, mga
itinatanging kasangkapan na ang paggamit ay karaniwan nang
inilalaan ng mga may-bahay sa mga espesyal na okasyon… Nandito rin
ang ilang de-latang pagkain at mga boteng gamot. Nakapatong sa
kabinet ang isang bentilador. Di kalayuan sa mesa, malapit sa
lababo, ay may isang repriheradora. Sa kabuuan, maayos at masinop
ang apartment.
May mga alas-otso na ng gabi. Bukas ang ilaw sa sala. Nakaupo si
Ben sa sopa, taas ang pinagsaklit na paa at tila yogang nagbabasa
ng isang magasin. Nakakorto siya at iskiper na puti. Mahahaba ang
kanyang biyas at sa katabaa'y may pagkabalingkinitan pa. Mahaba ang
kanyang buhok, tulad ng uso sa mga tin-edyer ngayon, at may
kakisigan siya.
Bukas din ang daylight sa silid-tulugan. Nakaupo si Regina sa
kabisera ng mesa at umiinom ng kape. Sa kabilang dulo, nagpupunas
ng kutsara ang kapatid niyang si Ana. Magkahawig sila, bagama't
maraming salit na puting buhok si Regina. Nakaputi siyang
damit-pambahay, tila isang roba na itinali sa harap, hanggang siko
ang maluwang na manggas at hanggang sakong ang laylayan. Nakapusod
siya, laylay ang ilalim ng mga mata, larawan ng isang babaing
pinatigas ng mga hirap na pinagdaanan. Nakabulaklaking pambahay si
Ana, may pagkamasayahin ang mukha, nguni't ngayo'y tila
nag-aalala.
ANA : (habang nagpupunas) Kumusta ang hiningi mong bakasyon,
Regina?
REGINA: (ibig magmalaki, nguni't walang sigla) Binigyan ako,
puwede ba nila akong Hindi bigyan.
ANA : Dapat naman. Sa buong pagtuturo mo'y ngayon ka pa lang
magbabakasyon, ano?
REGINA: Ikalawa na ito. Noong mamatay ang ama Nina Aida, saka
ngayon. Pupuwede akong Hindi pumasok kahit ilang buwan pa suguro,
kahit isang taon. Marami akong naiipong bakasyon.
ANA : Biro mo namang mahigit na dalawampung taon ka na yatang
nagtuturo. Noong dalaga ka pa, Hindi ba? Pwede ka nang
magretiro.
REGINA: (sasandal) Sayang naman kung Hindi ko matatapos ang
aking serbisyo. Pero Hindi ako papasok hangga't Hindi gumagaling si
Aida.
ANA : Kung sabagay, kaya ko naman siyang alagaan. (Aayusin ang
salansan ng kutsara). Ano nga pala ang sabi-sabihan sa eskwela?
Siguro'y alam nila ang nangyayari?
REGINA: (pauyam) Alam. Pero ano ba ang maaasahan mo sa mga
walang prisipyong Tao?
ANA : Sinabi mong tuloy rin ang demanda?
REGINA: (tatayo, lalakad sa repriheradora upang kumuha ng
inumin) Oo. Bakit Hindi ko itutuloy? Kahit ano pa nga ang kanilang
sabihin. Dapat nga raw magdemanda, sobra naman daw talaga ang
ginawa kay Aida, pero…
ANA : Nakapag-aral si Aida doon. Kilala siguro nila.
REGINA: (habang pabalik sa kabisera, dala ang baso ng inumin)
ang dipirensiya nga lang daw, "mayor" itong kalaban ko. Ano sa akin
kung "mayor"? ngayon ba't "mayor" siya'y libre na ang kanyang anak?
Wala raw mangyayari. Iba raw ang malakas ang nasa poder. Baka raw
lalo pa tayong perwisyuhin. (Iiling) kababata pa'y wala nang
prinsipsiyo! Mga bagong tapos pa ng kolehiyo, mabuti pa iyong "
assistant principal" namin, matapang. Ang sabi'y "Ituloy mo, Mrs.
Calderon, 'you should really teach those people a lesson."
ANA : (galit) Ituloy mo nga. Regina, nang madala. Sobra nang
talaga ang anak ng "mayor" na iyan! Ang kailangan talaga riyan ay
bitay. (Tatayo, ililigpit sa isang lalagyan ang mga kutsara,
pahablot na dadampot ng isang basahan.) Tutal, bitay din siguro ang
ibibigay sa lalaking iyan. (Tatayo si Regina, tila nag-iisip na
maglalakad-lakad sa sala. Mapapansin niya si Ben na ngayo'y
nakadapa at nagkukuyakoy ang paa sa hanging nagbabasa).
REGINA: Napakain mo na'ng aso, Ben?
BEN : (pagak ang boses, di iaalis ang tingin sa binabasa)
Opo.
REGINA: (susulyap sa itaas ng hagdan, pagkuwa'y babalik sa
komedor.) Bakit ba naghahanap ng kordon si Tony, ha, Ana?
ANA : (nagpupunas-punas sa may lababo): Maikli ang kordon ng
ilaw niyang inililipat sa kuwarto namin.
REGINA: Pabibilhin ko na lang siya ng isa pa bukas. Kailangan
niya iyon sa pag-aaral, malabo ang kanyang mata.
ANA : Ibang-iba iyang si Tony kesa do'n sa isa. (Ngunguso sa
sala.) Tingnan mo, prenteng-prenteng nagbabasa. Hindi man lang
tulungan iyong kapatid.
REGINA: Bata pa lang kasi si Ben.
ANA "Spoiled". Si Tony, noong ganyang edad, kumikita na,
nagtitinda na ng diyaryo.
REGINA: Hindi si Ben ang "spoiled" Ana. Baka 'ka mo si Aida.
(Magbababa ng tingin na parang mali ang nasabi.)
ANA : Kung sabagay. (Ipapatong ang kanang kamay na may hawak na
basahan sa sandalan ng isang silya.) Si Tony, pati nanliligaw kay
Aida, kinikilatis na mabuti. Hindi na nagbalik iyong preskong
kaklase yata ni Aida, ano? Iyong de-kotse? "Ano ba sa akin kung
de-kotse siya," sabi sa akin ni Tony. Sino nga ba iyon?
REGINA: (parang Hindi siya pinapansin) Mababait silang
lahat.
ANA : Si Tony, minumutyang talaga si Aida.
REGINA: Mapagbigay pa 'ka mo sa mga kapatid. Hindi na baleng
siya ang wala mayroon lang si Aida at Ben. Ang maipipintas mo nga
kay Tony ay walang kibo.
ANA : Seryoso. Palaisip. Kaparehung-kapareho ng ama.
REGINA: May pagkaseryoso rin itong si Ben, pero Hindi kamukha ng
kuya niya. Si Aida- si Aida ang (parang mawawala sa sinasabi,
mababasag ang boses)-pinakamasaya.
ANA : (mapapansin ang pagbabago ng mukha ni Regina, nguni't
itutuloy pa rin) Masasabi mong isip-bata si Aida. Inosente. Pero
maganda. Maganda. Akalain ko bang gaganda ng ganyan ang anak mo,
Regina. Natatandaan mo pa, noong sumakay siya sa karosa ng "lantern
parade" sa UP, noong nakaraang Pasko? Noong dalhin tayo ni Tony?
Hindi ako makapaniwalang anak mo iyon at pamangkin ko iyon. Bakit
nga'y di- "jeans-jeans" at "pony-tail pony-tail" lang dito. Ang
sarap 'ka mo, namatay ang "generator" ng karosa! Di pinasinagan
siya ng "flashlight". Nakatingin kay Aida ang lahat, at siya'y
ngumingiti, at nangyayabang, at nang-iinggit naman ang kanyang mga
kaklase. Sa tingin ko ba noo'y para siyang nakaangat sa
karosa-(Makikitang ibig maiyak si Regina) Sino nga ba naman ang
makapag-aakalang-
REGINA: (tutuwid ng upo, sa dingding nakatingin) Nangyari na
iyan Ana.
ANA : (Pagkaraan ng ilang saglit, malungkot) Disiotso na siya sa
Setyembreng ito, Regina.
REGINA: Limang taon na tayo rito. Natatandaan mo? Dito
nag-"birthday" si Aida nang lumipat tayo.
ANA : At napapanaginip ko pa noon ang kanyang "debut". At naisip
ko na ang gagawin kong tahi sa damit niya.
REGINA: (Iiling) Ang buhay nga naman.
ANA : (nagpapahid ng matang isasauli ang basahan sa lababo.)
Mabuti pa sigurong Hindi tayo umalis sa Gagalangin, Regina. Siguro,
kung Hindi tayo lumipat dito-
REGINA: Sino ang makaaalam na dito siya magkakaganyan?
ANA : Bakante ngayon ang itaas ng bahay doon.
REGINA: (nagpapaliwanag): Hindi ba dahil sa mga bata kung kaya
tayo umalis sa Gagalangin? Gusto mo rin namang tayo'y umalis doon
nang lumalaki na ang mga bata,di ba? At nang malapit pati sila 'ka
mo ng eskuwela. Naisip kong umutang nga tayo at ipatayo natin ang
"apartment" na ito- unang-una'y dahil diyan ang malayo nga sila
doon. Pinaupahan na lang natin ang bahay doon. Hindi ba't mas
nagustuhan naman dito ng mga bata? Mas tahimik dito, Hindi
siksikan, mas-
ANA : Oo nga, Regina. Pero -
REGINA: Dahil sa pagtanda nati'y wala naman tayong makakasama-
patay na rin lang ang ating mga magulang- naisip kong maaari na
tayo dito. May apat na pinto tayo dito, tamang-tama, 'ka ko.
Magkaasawa man ang mga bata, magkaanak man sila, Hindi rin tayo
magkakalayu-layo. Tig-I-tig-isa 'ka ko sila ng pinto- isa kay Aida,
isa kay Ben, isa sa ating dalawa. Hindi tayo magkakawalay-walay.
Ganyan ang naisip ko noon, Ana.
ANA : Aywan ko, Regina, pero kung minsan nga'y naiisip kong
kahit yata saan tayo pumunta, sinusundan tayo ng trahedya.
REGINA: Hindi naman sa tayo'y sinusundan, Ana. (kukunot ang
noo). Mabuti pang sabihin mong dahil sa mga pagkakataon, o dahil sa
mga kondisyon ngayon. Ibang-iba na talaga ngayon. Aywan ko rin,
Ana. Aywan ko.
ANA : (Pagkaraan ng ilang saglit, malumanay na) Naubos na nga
pala ang gamot ni Aida, Regina. Iyong " tranquilizer".
REGINA: Magpabili tayo. Sino ba'ng ating pagbibilhin? Si
Tony?
ANA : Pabilhin mo na't gabi na. Malapit na sigurong mag-alas-
nuwebe.
REGINA: Gabi na pala.
ANA : Akala ko ba'y napapagod ka ?
REGINA: (tatawag) Tony!
TONY : (sa itaas): Sandali po! Ikinakabit ko lang itong
"daylight".
ANA : (nakaupo sa kabilang dulo ng mesa, may binibilut-bilot na
sinulid ng basahan ang daliri): Ano ba ang napapansin mo kay
Aida?
REGINA: Ano'ng napapansin?
ANA : May pagbabago ka bang nakikita ? Hindi ba parang
lumalala?
REGINA: (bubuntung-hininga) Ang sabi naman ng doktor ay may
"shock" pa siya hanggang ngayon. Totoo raw nasindak si Aida.
ANA : Kung sabagay. Medyo nawawala na ang mga marka ng dagok sa
kanyang mga pigi. Talaga sigurong Hindi ka makakabangon kapag
dinagukan ka roon. Iyon namang sugat at galus-galos, magaling na.
Ang ikinatatakot ko'y ang kanyang nerbiyos. Lalo siyang nagiging
nerbiyusin yata. Lagi kaya niyang naaalala ang nangyari sa kanya?
Ganoon ba iyon? Hindi ba- may naloloka sa ganyan?
REGINA: Hindi naman siguro, Ana. Mahusay ang gamot na ibinibigay
sa kanya ng doktor. At sabi sa ospital, magaling daw ang
"psychiatrist" na tumitingin sa kanya. Talaga raw isa sa
pinakamahusay dito sa Pilipinas, sabi sabi rin Tony.
ANA : Naaalala ko kasi iyong kapitbahay natin sa Gagalangin.
Iyon bang anak ng kapitan na dinadala sa V.Luna at
ipina-e-"electric shock". Namumuti raw talaga at umiikot ang
tau-tauhan ng mata. Bumubula ang bibig. Pero iba naman siguro
iyon.
REGINA: Tiyaga, tiyaga ang kailangan natin, Ana. Kaya hahabaan
ko ang aking bakasyon.
ANA : (Maliwa-liwanag ang mukha): Mahusay siguro iyong likidong
"tranquilizer" na inihahalo ko sa pagkain niya. Biro mo, iyong tira
niyang pagkain, sinubok kong ipakain kay Sultan noong isang araw.
Nakatulog ang pobreng aso.
REGINA: Iyon naman daw ang kailangan, sabi ng doctor- ang humupa
ang kanyang nerbiyos.
ANA : Ibinigay ni Tony kay Aida nag maliit niyang ponograpo.
REGINA: Sa Linggo ang punta dito uli ng doktor. Malalaman natin
sa kanya kung kailangan pang ipasok sa ospital si Aida o Hindi.
(Maalala) Si Tony nga pala, iyong gamot. (tatawag) Tony! Di
ibinigay ba ang kanyang "turntable"? (mananaog si Tony, payat,
di-nasusuklay ang buhok, lampas sa karaniwan ang taas, habaan ang
mukha, nakasalamin at mukhang matanda kaysa tunay gulang. Lumang
pantalon at maluwang ang manggas na polo sert ang suot. May dalang
plais at "tape" sa kordon.)
REGINA: Bumili ka ng gamot, Tony. Nasa tokador iyong pera.
TONY : Opo. ( Ililigpit sa may ilalim ng hagdan ang plais at
pandikit, pupunta sa repriheradora at kukuha ng inumin. Tiyak at
tila laging pinag-iisipang lagi ang kilos.) Nauuhaw si Aida.
ANA : (pagkapanhik ni Tony, naghihinala): Ilang beses ko nang
napapansing lumalabas ng gabi ang Toning iyan. Di mo ba
napapansin?
REGINA: Hindi.
ANA : Iyong lagay na iyon siguro'y palakad na.
REGINA: Ugali lang talaga niyan ang maglakad. Di nga ba sabi mo
kangina'y palaisip?
ANA : Oo nga. Pero gabing-gabi na kung umuwi kung minsan. Susi
ang ginagamit.
REGINA: Baka naman nagpupunta lang sa kaklase niya riyan sa
kabilang kanto?
ANA : (kukumpas): Aywan ko. Si Ben ang tanungin mo. Sila'ng
magkakuwarto. Kaya lang, nag-aalala ako. Alam mo na ngayon, baka
makatuwaan iyan. (Isang sasakyan ang hihinto sa tapat ng
"apartment". Maririnig ang pagkalapak na pagsasara ng pinto nito,
ang pagkahol ng aso).
REGINA: (kay Ana): Sa atin ba iyon? (May babatinting sa pintuang
bakal).
ANA : Tingnan mo nga Benjamin.(Lalabas si Ben. Sa may "gate"
maririnig ang boses-matandang tanong na " Nariyan ba si Mrs.
Calderon?" at ang mababa at pagak na "Opo, sino po sila?" ni Ben.
Nakatayo sina Regina at Ana sa tabi ng mesa, nakatingin sa
labas).
ANA : (Makikilala ang dumating) Si "mayor", Regina! May
kasama.
REGINA: (magugulat) Ano kayang kailangan?
ANA : (kinakabahan) Baka-aayusin ka.
BEN : (papasok) Gusto raw kayong makausap, Inay.
ANA : Bakit daw?
BEN : Aywan ko po.
REGINA : (pagkaraan ng pagbabantulot) Papasukin mo. (Lalabas si
Ben).
ANA : (Kay Ana) Anong ayos-ayos. (Papasok ang alkalde, maitim,
katamtaman ang taas, may katabaan, hagod sa batok ang tintina at
walang partidang buhok,may mahigit nang 50 taon, naka-polosert na
guhitang pula, bukas ang butones sa itaas. Kasama niyang papasok
ang isang naka-"polo-barong" na lalaki, may kaputian maliit, mataas
ang gupit, naka salamin, parang nakaismid, at ang mata'y nag-uusisa
agad sa pinasok na "apartment").
ALKALDE: (itataas ang kaliwang kamay, bahagyang yuyukod) "Good
Evening".
REGINA: Magandang gabi ho naman.
ALKALDE: Napasyal kami, Misis.
REGINA: (bantulot na ituturo ang upuan) Maupo kayo.
ALKALDE: (bago maupo) Misis, ang kasama ko nga ho pala'y si
Konsehal Collas, Atty. Collas. (Bahagyang tatango ang konsehal.
Mauupo sila. Mananatiling nakatayo si Regina. Nasa silid-kainan si
Ana, nakahilig sa barandilya ng hagdan si Ben).
ALKALDE: (nakatingin kay Ben): Anak ho ninyo?
REGINA: Oho.
ALKALDE: (humahangang nakatingin kay Ben) Guwapo. At listo.
Listong bata. Hindi basta nagpapasol. (Mahihiyang pupunta si Ben sa
silid-kainan at doon mauupo, kasama si Ana. Mapapansin ng Alkalde
na nakatayo si Regina). Maupo naman kayo, Misis. Kami ho naman ni
Konsehal ay ngayon lamang napadalaw dito sa inyo.
KONSEHAL: Siyanga naman, Misis. (Mauupo si Regina).
ALKALDE: (lilinga-linga) Magandang "apartment" ito, a. Tingnan
mo ang "Japanese Painting" nila, konsehal. Di ba ganyan ang nakuha
mo sa Tokyo?
KONSEHAL: Masinop ang " apartment" nila, "Mayor".
ALKALDE: Ito ang sasabihin ng "comadre" mo na "Cozy". (Kay
Regina) Malaki siguro ang upa ninyo, Misis sa "apartment" na
ito.
REGINA: Sa amin ho ito, inaakupa lang namin ang unang pinto.
ALKALDE: (tatawa) Dispensa, Misis! Dispensa. "An honest
mistake". Tingnan mo nga naman, konsehal, sa kanila pala ito.
KONSEHAL: "Must have gotten a loan from the GSIS". (Mananaog si
Tony, magugulat pagkakita sa Alkalde, pagkaraa'y parang walang
nakitang tutungo sa komedor upang kunin ang sapatos, mananatili
siya sa komedor. Samantalang nakatingin sina Ana at Ben sa
nag-uusap, ipapatong niya ang mga kamay sa mesa, nakakunot-noong
kakatuk-katukin ang daliri ang salamin niyon. Manaka-naka lamang
siyang lilingon sa sala).
ALKALDE: (nakatingin kay Tony) Anak din ninyo, Misis?
REGINA: Siya ho ang panganay.
ALKALDE: Marunong na tipo. "Scholarly type," wika nga. "Law"
siguro ang kinukuha, Misis?
REGINA: (kangina pa nagtitimpi) A.B. ho, sa UP
ALKALDE: (magugulat) UP! Taga-UP rin pala konsehal. Pareho kayo.
Ako ho, Misis- bakit ho ba nasasabi ito'y Hindi naman naitatanong?-
ay sa Francisco Law College lamang ang gradwado.(Tatapikin sa
balikat ang konsehal) Walang kuwentang eskwelahan. Kung sabagay,
doon nagtapos si Carlos P.Garcia, ha, konsehal? (Magtatawanan
sila). Buweno, buweno, ang ibig kong sabihi'y isa sa mga Hindi
natupad na ambisyon ko iyang makapag-aral sa UP. Marunong ang anak
ni Misis, konsehal.
KONSEHAL: Maestra kayo, Misis,a - "Calderon"?
REGINA: Oho.
ALKALDE: Saan naman kayo nagtuturo?
REGINA: Sa Torres High School, sa Maynila.
ALKALDE: (magugulat) Paano ho naman ang nangyari't dito
kayo-
REGINA: Narito ang aming "apartment". May bahay kami sa
Gagalangin pero pinauupahan namin. "Grocery" ang silong.
KONSEHAL:Mukhang "familiar" sa akin ang "Calderon". Saan kayong
probinsiya, Misis?
REGINA: Lehitimo ho akong taga-Maynila. Ang Mister ko ho'y taga-
Nueva Ecija.
KONSEHAL: " You are now a - - widow?" (tatango si Regina).
ALKALDE: Buweno, kami ho'y medyo ginabi, Misis, dahi sa
nanggaling pa kami sa "squatter area" diyan sa may "highway".
(Nakatawang iiling) "Wise" din naman ang mga lider niyon ngayo't
alam na eleksiyon sa Nobyembre ay saka magrerepresentasyon sa akin,
huwag ko raw silang ipatapon. May nakikiusap na riyan , may umiiyak
na diyan, at ako naman (kukumpas) mahabagin nga siguro ako ay wala
nang magawa. Paano ka pa makakatanggi niyon?
REGINA: Marami ring botante roon, "Mayor"?
ALKALDE: Ha-ha-ha! Hindi naman, Misis, Hindi naman! Ang lagay
naparaan nga kami roon, kaya ginabi kami sa pagsasadya sa inyo.
REGINA: (titingnan siya ng tuwid): Para ipaurong sa akin ang
demanda, "Mayor?"
ALKALDE: (magkikibit-balikat): Para - - para tayo'y
magkausap.
KONSEHAL: (magsisindi ng sigarilyo): Ang totoo niyan, Misis, si
"Judge" Joaquin ang nagmungkahing magkausap kayo, na kung ako ang
tatanungin, ay siyang pinakamabuti ninyong gawin. Iyan naman ang
sinabi ng inyong "compadre", di ba, "Mayor"?
REGINA: Mahusay pala kayong magpalaman sa mga salita,
konsehal.
ALKALDE: (maagap): Misis, kami'y naparito, unang-ana'y para
magdiskargo. Alam kong mabigat itong aming inilalapit sa inyo, kaya
naman ako'y makumbabang naparito sa inyo upang- upang wika nga'y
ihingi ng tawad ang ginawa ng aking anak.
REGINA: (susukatin siya ng tingin): Akala ba ninyo'y makukuha sa
paghingi-hingi ng tawad ang ginawa ng inyong anak?
ALKALDE: (iiling, nakangiti): Alam ko, alam ko, Misis.
REGINA: Ganoon pala'y bakit Hindi natin ipaubaya sa husgado?
ALKALDE: Si Misis- -
REGINA: Kayo ba'y may anak na babae, "Mayor?"
ALKALDE: (nakangiti pa rin) Alam ko ang itatanong ninyo.
Mayroon. Tatlo. Paano kung isa sa kanila ginawa iyon? (
Nakangiting, maiiling ang konsehal).
REGINA: Paano kung ang pinakamamahal ninyo sa tatlong anak na
iyan ay ginahasa ng aking anak?
ALKALDE: Natural namang mararamdaman ko ang katulad ng
nararamdaman ninyo ngayo, Misis.
REGINA: Hindi ko itinatanong kung ano ang mararamdaman ninyo.
(Malakas) Ano ang gagawin ninyo? (Kukumpas sa kawalang-maisagot ang
alkalde. Sa itaas, tatawag si Aida, "Inay, Inay!)" Tatahimik ba
kayo? Magdedemanda ba kayo? Ano ang gagawin ninyo? Kung sabagay,
sino nga ba naman ang matapang na mangangahas na - "mayor" kayo.
Pero halimbawang kayo ang nasa katayuan ko?
KONSEHAL: (sasaluhin ang alkalde) Sa ganitong anggulo natin
tingnan, Misis, umabot na rin lang sa ganito. Malinaw kong nakikita
ang inyong punto. Ngayo,y kauumpisa pa lamang nang kaso. Di ba
ninyo inaalala ang inyong anak? Kung itutuloy ninyong talaga ang
demanda, ang kauna-unahang gagawin para mapatunayang ginahasa siya
ay ang ipaeksamen siya. Hindi mo maiaalis sa abugado ng kabila na
hingin iyan, ipaeksamen siya.
ALKALDE: (sasang-ayon) Kawawa rin ang inyong anak. Ang ibig kong
sabihi'y-
REGINA: (sa konsehal): Para patunayan kung siya'y ginahasa o
Hindi?
KONSEHAL: (iduduldol sa "ash tray" ang sigarilyo) Para patunayan
kung siya'y ginahasa o Hindi.
REGINA: Kung Hindi kayo kumbinsidong ginahasa nga ang aking anak
ay bakit narito kayo?
ALKALDE: Para - - para huwag na ngang umabot diyan,Misis.
REGINA: Legalismo ninyong mga abugado!
KONSEHAL: Wala tayong magagawa, Misis. (Bahagyang tatawa)
Ganyang talaga.
REGINA: Tusuhan, patalinuhan, pasinungalingan, diyan, diyan,
kayo magaling!
KONSEHAL: Sa ilalim ng batas, walang kasalanan ang isang Tao
hangga't Hindi siya napapatunayang nagkasala.
REGINA: Magandang dahilan ninyong mga abugado!
KONSEHAL: Hindi ba kayo naaawa sa kanya? Hindi ba ninyo inaalala
ang kanyang kinabukasan? Sa kasalukuya'y Hindi pa masyadong bulgar
ang nangyari per---
REGINA: Mababando rin na ang anak ng "mayor" ang gumahasa sa
kanya!
KONSEHAL: (ngingiti-ngiti): Hindi kayo praktikal, Misis.
REGINA: Anong Hindi praktikal?
KONSEHAL: Halimbawa nang napatunayang nagkasala ang anak ni
"Mayor"- halimbawa lamang iyan- halimbawa nang napatunayang
nagkasala siya, na aywan ko kung kailan, siguro'y tayo na rin mismo
ang maiinip - ano naman ang inyong makukuha?
REGINA: Hustisya.
KONSEHAL: Hustisya. (Iiling) Ang tingnan ninyo'y ang panig ng
inyong anak. Iyan ang isipin ninyo.
REGINA: (nagpupuyos): Halos labingwalong taon mong pinalaki,
inalagaan, kung maaari'y ipakatagu-tago mo, pinakaingat-ingatan mo,
at pagkatapos, pagkatapos, nag-aabang lamang ng bus na pauwi galing
sa eskwelahan ay bigla na lamang aagawin ng anak ninyo, dadalhin sa
motel, sasaktan doon, paglalaruan, pag-aaliwan! Isasakay sa taksi,
pauuwiin, halos Hindi makagulapay. At pagkaraan niyan, pagkaraan
niyan paparito kayo sa aki't sasabihin ninyong ako'y maging
praktikal!
KONSEHAL: (namamayapa) Nariyan na tayo, Misis, nariyan na
tayo.
REGINA: Hindi babaing damputin ang anak ko. Makakaalis na kayo.
Hindi ko iuurong ang demanda. Kung sa inyo ang sinasabi ninyong
huwes, sasabihin ko sa aming abugadong hilinging malipat sa ibang
huwes.
KONSEHAL: (banayad) Hindi rin ganyan lamang iyan, Misis. Saan at
kanino ililipat? Dito rin. Ngayon, sino sa mga huwes dito ang
kaalyado ni "Mayor"? Kung nakapagme-"mayor" siya ng labingdalawang
taon, malamang pang maging labing-anim.
